به دنبال اطلاعاتی درباره نحوه سربندی الکتروموتور سه فاز و چگونگی تشخیص آن هستید؟ در جای درستی قرار گرفته اید. چرا که در این مطلب از سایت گروه صنعتی پویان به معرفی انواع سربندی و چگونگی تشخیص آن پرداخته ایم. الکتروموتور سه فاز را می توان یکی از پر استفاده ترین و محبوب ترین الکتروموتورهای موجود در بازار برای صنایع کوچک و بزرگ در حوزه های مختلف از جمله تولید، کشاورزی و حتی ساخت و ساز دانست. این الکتروموتور به صورت یک نیرو محرکه برای دستگاه های مختلف عمل کرده و انرژی الکتریکی دریافتی را به انرژی مکانیکی تبدیل می کند.
این موتور الکتریکی همان طور که از نام آن مشخص است از منبع تغذیه سه فاز بهره می برد و دارای تعداد متنوعی سیم پیچ برای ایجاد میدان مغناطیسی و در نهایت تولید نیروی مکانیکی و چرخشی مورد نیاز است. با این حال از تمامی این سیم پیچ ها تنها ۶ رشته سیم وارد ترمینال یا تخته کلمپ موتور می شوند و مقصود از سربندی که عموما به دو صورت انجام می گیرد چگونگی اتصال سیم های خروجی سیم پیچ ها به هم می باشد که لازم است برای بالا بردن راندمان و عدم آسیب به سیستم برق و دستگاه درست انجام شود.
سربندی الکتروموتورهای سه فاز
امروزه برای سربندی الکتروموتورهای سه فاز از دو روش اصلی سربندی ستاره و سربندی مثلث استفاده می شود. هر یک از این سربندی ها برای ولتاژ و جریان خاصی مناسب هستند و به کارگیری هر یک از این ها در جای نادرست می تواند آسیب جدی به سیستم و الکتروموتور وارد سازد.
سربندی الکتروموتور سه فاز به شکل ستاره
در این روش هر سه سیم پیچ به شکل موازی (به صورت ستاره) به هم متصل می شوند. در این نوع اتصال هر یک از این سیم پیچ ها سر آزادی دارند. هر سه سر آزاد به یکی از سه فاز منبع تغذیه وصل می شوند
برای این نوع سربندی جریان کم تری نیاز است از این رو برای موتورهای بزرگ مناسب است. اما عیبی که دارد این است که گشتاور شروع آن نسبت به روش دوم سربندی کم تر است.
سربندی الکتروموتور سه فاز به شکل مثلث
در این نوع سربندی سیم پیچ ها به صورت سری به هم وصل می شوند و یک مثلث را تشکیل می دهند که هر گوشه از این مثلث به یکی از سه فاز منبع تغذیه وصل می شود. در این روش گشتاور شروع نسبت به روش ستاره بیشتر است و از توان موتور استفاده حداکثری می شود. البته جریان راه اندازی بیشتر این نوع سربندی ممکن است به شبکه برق آسیب وارد کند.
تذکر: با توجه به تعاریفی که برای هر سر بندی بیان شد اگر که جریان راه اندازی زیاد باشد سربندی با روش ستاره انجام شود و اگر گشتاور بالایی لازم است روش مثلث برای سربندی الکتروموتور اتخاذ شود.
چگونگی تشخیص سریندی الکتروموتورهای سه فاز
پس از آشنایی با انواع اصلی سربندی موتورهای الکتریکی سه فاز نوبت به چگونگی تشخیص نوع سربندی می رسد. تشخیص درست باعث می شود پس از خرید این دستگاه بتوان به بهترین نحوه آن را تعمیر و نگهداری کرد. البته تشخیص نوع سربندی احتمالا کمی چالش بر انگیز خواهد بود که با کمک پلاک الکتروموتور یا تخته کلم نیز این چالش و دشواری قابل حل است.
تشخیص نوع سربندی الکتروموتور از پلاک
استفاده از پلاک موتور الکتریکی یکی از راه های تشخیص نوع سربندی الکتروموتور است. بر روی پلاک اطلاعاتی از جمله ولتاژ، جریان و توان وجود دارد. نوع سربندی نیز بر روی پلاک حک شده است. عموما بر روی پلاک الکتروموتور سه فاز، علامت Y یا وجود دارد. علامت Y سربندی به صورت ستاره را نشان می دهد و علامت دلتا () نشان دهنده سربندی مثلث است. این روش ساده است و ابزار خاصی نیاز ندارد. اما اگر که پلاک الکتروموتور آسیب ببیند تشخیص نوع سربندی سخت خواهد بود.
چگونگی خواندن پلاک موتور الکتریکی سه فاز
بر روی پلاک الکتروموتور عمدتا ولتاژی که کلاف ها تحمل می کنند به شکل یک عدد و یک علامت است. مثلا نوشته می شود 380/660 ولت /Y. این نوشته به این شکل خوانده می شود که این الکتروموتور به شکل ستاره با ولتاژ ۶۶۰ ولت و با شکل مثلت با ولتاژ ۳۸۰ ولت کار می کند.
اما راه اندازی این موتور با ولتاژ کم تر خواهد بود. به این صورت که ولتاژ بیشتر خط زده می شود. در مثالی که گفته شد ولتاژ ۶۶۰ خط زده می شود و ولتاژ کم تر یعنی ۳۸۰ باقی می ماند. این ولتاژ طبق چیزی که مشخص شده علامت مثلث را دارد. پس موتور به شکل مثلث راه اندازی می شود و ولتاژی که هر کلاف تحمل می کند ۳۸۰ ولت است.
تشخیص نوع سربندی الکتروموتور از تخته کلم (تخته کلمپ)
تخته کلم یا همان تخته کلمپ ابزاری ضروری در حوزه اتصالات الکتریکی و انواع الکتروموتور به شمار می رود. این نوع تخته ها که در ابعاد متفاوت از هم هستند و جاذب های دمایی گوناگونی دارند در نگه داشتن و اتصال کابل و سیم در سیستم های الکتریکی و موتورهای صنعتی موثر و کمک کننده می باشند.
با بررسی این تخته می توان ستاره یا مثلث بودن سربندی را مشخص کرد. به این صورت که در حالت ستاره، ترمینال های مجاور به هم متصل شده اند. این در حالی است که در سربندی مثلث اتصال بین ترمینال های ورودی و خروجی است (بالا به پایین یا به صورت ۱۱۱).
این روش تشخیص هم همچون پلاک ساده است و ابزاری نیاز ندارد. تنها باید قبل از باز کردن تخته کلم نکات ایمنی پوشیدن دستکش و عینک ایمنی در کنار اطمینان از عدم اتصال به برق لحاظ شده و به آن ها دقت شود. نکته قابل ذکر اینکه این تخته کلم نیز اگر آسیب ببینید نحوه تشخیص را دشوار می سازد.
کلام آخر
در آخر اینکه اگر چه تلاش شد در این مقاله اطلاعات درست در ارتباط با سربندی موتورهای سه فاز و نحوه تشخیص بهترین نوع سر بندی الکتروموتورهای سه فاز به اشتراک گذاشته شوند. اما این کار تخصصی به شمار می رود و توصیه اول و آخر کمک گرفت از متخصصان این حوزه است تا به بهترین صورت این کار انجام شود. چرا که هر نوع اشتباه در سر بندی کاهش یا افزایش ولتاژ را می تواند به دنبال داشته باشد که هر دو نوع آن سیم پیچ و کلاف ها را تهدید کرده و خطرناک به شمار می روند.
سوالات متداول
- آیا می توان سربندی الکتروموتور سه فاز را خودمان انجام دهیم؟
کار را به کاردان بسپارید. در صورتی که متخصص در حوزه برق نیستید، برای مواردی این چنینی متخصان مجرب را استخدام کنید تا به بهترین صورت این عمل را انجام دهند
- برای افزایش طول عمر الکتروموتور و کاهش جریان راه اندازی از کدام روش سربندی بهتر است استفاده شود؟
بهتر است سربندی الکتروموتور سه فاز به صورت ستاره- مثلث انجام شود. یعنی ابتدا به شکل ستاره راه اندازی شود و در ادامه و بعد از اینکه به دور معینی رسید به مثلث تغییر داده شود.
- روی پلاک الکتروموتور سه فاز معمولا چه اطلاعاتی نوشته شده اند؟
سطح ولتاژ برای انتخاب نوع سربندی، فرکانس، جریان نامی موتور، توان نامی موتور، ضریب توان در موتور الکتریکی، سرعت نامی و کلاس بازدهی برخی از اطلاعات موجود بر روی پلاک موتور هستند.